అఫ్ఘనిస్థాన్‌పై ఇండియా రాజనీతి, దౌత్యనీతి… చైనా, పాకిస్థాన్ బెంబేలు…

**************************************

మొదటి సంఘటన !

చైనా ని ఆఫ్ఘన్ తాలిబన్లు చాలా కఠినంగా దూరంగా పెట్టడం చాలా చాలా ప్రభావమంతమయిన చర్య భారత్ వైపు నుండి చూసినా, మరో వైపు అమెరికా వైపు నుండి చూసినా…

అల్ అరేబియా పోస్ట్ [Al Arabia Post], డిసెంబర్ 12,2022. రిపోర్ట్ ప్రకారం…

డిసెంబర్ 12 న ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లోని ‘కాబూల్ హోటల్ ‘ మీద దాడి జరిగింది చైనీయులని లక్ష్యంగా చేసుకొని బాంబులతో మరియు ఆటోమాటిక్ రైఫిల్స్ తో కాబూల్ హోటల్ లో బస చేసి ఉన్న చైనా టూరిస్ట్ లని చంపడానికి దాడి చేశారు. ఈ దాడిలో ఐదుగురు చైనీయులు తీవ్రంగా గాయపడ్డారు.

ఆఫ్ఘనిస్థాన్ లో పనిచేస్తున్న ISIS-Khorasan టెర్రర్ గ్రూపు దాడి చేసింది మేమే అని ప్రకటించింది ! ఈ దాడి ఆఫ్ఘన్ చైనా సంబంధాలని ప్రశ్నార్ధకం చేసింది ! ISIS-Khorasan చైనా ని లక్ష్యంగా చేసుకొని దాడి చేయడం ఆశ్చర్యపరిచే విధంగా ఉంది.

తమ పౌరుల మీద దాడి జరగగానే వెంటనే కాబూల్ లో ఉన్న చైనా రాయబారి వాంగ్ యు [Wang Yu] ఆఫ్ఘనిస్తాన్ విదేశాంగ డిప్యూటీ మంత్రి షేర్ మహమ్మద్ అబ్బాస్ స్టానిక్జాయ్ [Sher Mohammad Abbas Stanikzai] తో సమావేశం అయ్యి తమకి భద్రత పెంచాలని విజ్ఞప్తి చేశాడు. తమ పౌరులని లక్ష్యంగా చేసుకొని జరిగిన దాడిని మమ్మల్ని షాక్ కి గురిచేసింది అని చైనా రాయబారి పేర్కొన్నాడు. మరో వైపు చైనా విదేశాంగ శాఖ తరుపున ప్రతినిధి వాంగ్ వెన్బిన్ [Wang Wenbin] మాట్లాడుతూ ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో ఉన్న తమ పౌరులని తిరిగి చైనాకి వచ్చేయాలని విజ్ఞప్తి చేశాడు. ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో వివిధ ప్రాజెక్ట్ లలో పనిచేస్తున్న చైనా ఇంజినీర్ల ని వెనక్కి రప్పించాల వద్దా అనేది పరిశీలనలో ఉంది అని త్వరలో ఈ విషయం మీద ప్రకటన చేస్తామని పేర్కొన్నాడు.

ఒక్క ISIS-Khorasan మాత్రమే కాదు చైనా కి వ్యతిరేకంగా పనిచేస్తున్నది పాకిస్థాన్ కేంద్రంగా ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో తెహ్రిక్ –e-తాలిబాన్ పాకిస్థాన్ [Tehrik-e Taliban Pakistan (TTP)] అల్ ఖైదా లు కూడా కలిసి పనిచేస్తున్నాయి. కాబట్టి ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో చైనా భారీ మొత్తంలో పెట్టుబడులు పెట్టి స్థాపించాలి అనుకుంటున్న పెద్ద పెద్ద ప్రాజెక్ట్ ల విషయంలో ఆలోచనలో పడ్డది చైనా !

ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఎలెక్ట్రిక్ వాహానాల వినియోగం పెరుగుతున్న సమయంలో చైనా వివిధ ఎలెక్ట్రిక్ వాహనాలకి కావాల్సిన లిథియం అయాన్ బాటరీల ని తయారుచేసి సప్లై చేస్తున్నది కానీ ఈ బాటరీ ల కి కావాల్సిన లిథియం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో విరివిగా దొరకుతుంది. లిథియం కోసం తవ్వకాలు జరపడానికి గాను గనుల తవ్వకం కోసం ఇప్పటికే ఆఫ్ఘనిస్తాన్ తో సూచనప్రాయంగా ఒప్పందం చేసుకున్నది చైనా. కానీ దాడుల నేపధ్యంలో ఇది జరగకపోవచ్చు!

**********************************************

రెండవ సంఘటన ! పాకిస్థాన్ కి చెందిన డాన్ పత్రిక రిపోర్ట్ ప్రకారం :

ఆఫ్ఘనిస్తాన్ పాకిస్థాన్ సరిహద్దుల్లో ఉన్న ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ లోని [Khyber Pakhtunkhwa province] …. ఒక జైలు మీద ఉగ్రవాదులు దాడి చేసి ఆ జైలుని తమ అధీనంలోకి తీసుకున్నారు. ఆ జైలులో ఉగ్రవాద కార్యకలాపాల ఆరోపణలని ఎదుర్కొంటున్న ఖైదీలు ఉన్నారు వీళ్ళని పాక్ ప్రభుత్వం అరెస్ట్ చేసింది ! దాదాపుగా 24 మంది ఉగ్రవాదులు ఖైదీలుగా ఉన్న ఈ జైలుని బయట నుండి పాకిస్థాన్ పోలీసులు కాపలా కాస్తున్నారు. కానీ ఉగ్రవాదులు జైలులోకి చొరబడి ఎలా తమ అధీనంలోకి తీసుకున్నారో తెలియరాలేదు కానీ తమకి సేఫ్ పాసేజ్ ఇచ్చి ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లోకి వెళ్ళడానికి అవకాశం ఇవ్వమని డిమాండ్ చేస్తున్నారు. డాన్ పత్రిక కధనం ప్రకారం జైలులోపల ఉన్న ఉగ్రవాదులు తమని విచారిస్తున్న పోలీసుల మీద తిరగబడి వాళ్ళ నుండి ఆయుధాలు లాక్కొని వాళ్ళని బందీలుగా చేసి తమని ఆఫ్ఘానిస్తాన్ వెళ్ళడానికి అదీ ఎలాంటి దాడి చేయకుండా సురక్షితంగా వెళ్ళడానికి కావాల్సిన ఏర్పాట్లు చేయమని డిమాండ్ చేస్తున్నారని తెలిపింది. (తరువాత ఓ పోలీస్ స్టేషన్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నారు…)

అయితే ఆఫ్ఘన్ లోని తాలిబాన్ ప్రభుత్వం నేరుగా Khyber Pakhtunkhwa province లోని జైలులో ఉన్న వాళ్ళకి మద్దతు ఇస్తున్నది అని సమాచారం. ఒక వేళ పాకిస్థాన్ ప్రభుత్వం కనుక ఖైదీలని విడిచిపెట్టకపోతే తాలిబన్లు నేరుగా దాడి చేసి విడిపిస్తారు అనే సమాచారం కూడా ఉంది. నిజానికి Khyber Pakhtunkhwa province మీద పాక్ సైన్యానికి పెద్దగా పట్టు లేదు అక్కడ. స్థానిక ప్రజలు ప్రస్తుతం పాకిస్థాన్ కంటే ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లోని తాలిబన్లకే మద్దతు ఇస్తున్నారు కాబట్టి ఈ Khyber Pakhtunkhwa province కోసం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ మరియు పాకిస్థాన్ ల మధ్య తీవ్ర యుద్ధం జరిగే అవకాశాలు ఉన్నాయి.

ఎప్పుడయితే అల్ ఖైదా చీఫ్ అల్ జవహరి ని పాక్ ISI అమెరికాకి అప్పచెప్పిందో అల్ ఖైదా తో పాటు తాలిబన్లు, ISIS ఖేరశాన్, తెహ్రిక్ –e-తాలిబాన్ పాకిస్థాన్ [Tehrik-e Taliban Pakistan (TTP)] లు పాకిస్థాన్ కి వ్యతిరేకంగా జత కట్టాయి తమ పాత విభేదాలని పక్కనపెట్టి. అది ఇప్పుడు ప్రభావం చూపిస్తున్నది. ప్రస్తుతం ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ లోని జైలు మీద దాడి చేసి స్వాధీనంలోకి తీసుకోవడం అనేది భారీ తిరుగుబాటుకి మొదటి మెట్టు గా భావించాలి!

తాలిబన్లు ఆ మాటకొస్తే ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో ఎవరు పాలకులుగా ఉన్నా మొదటి నుండి ఆఫ్ఘన్, పాక్ లని విభజిస్తున్న డ్యూరాండ్ రేఖ ని తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తూ వచ్చారు. ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లోని భూభాగం అని ఆఫ్ఘాన్లు మొదటి నుండి వాదిస్తున్నారు. బహుశా కొద్ది నెలలో తాలిబన్ల తో పాటు ఇతర టెర్రర్ అవుట్ ఫిట్ లు అన్నీ కలిసి ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ ని పూర్తిగా తమ అధీనంలోకి తీసుకొని ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో కలిపేసుకోవడానికి ప్రయత్నించే అవకాశాలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ పాక్ ప్రభుత్వానికి కానీ సైన్యానికి కానీ ఎలాంటి మద్దతు లభించదు.

*****************************************************

చైనాకి ఇప్పటికే పాకిస్థాన్ లోని బెలూచీస్థాన్ ప్రావిన్స్ లో తీవ్ర వ్యతిరేకత ఉంది. అలాగే గ్వాదర్ పోర్ట్ మీద తరుచూ బెలూచ్ లిబరేషన్ ఆర్మీ దాడులు చేస్తున్నది. ఇప్పుడు బలుచ్ లిబరేషన్ ఆర్మీ కనుక తాలిబన్ల తో చేతులు కలిపితే అది చైనా, పాకిస్థాన్ లకి అతి పెద్ద సవాలు అవుతుంది. బహుశా ఇది జరిగి తీరుతుంది!

**********************************************

విశేషం ఏమిటంటే సంవత్సరం క్రితం రష్యా, చైనా, ఇరాన్ లతో పాటు పాకిస్థాన్ లు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ కి నమ్మతగ్గ మిత్రులుగా భావించాయి అంతర్జాతీయ పత్రికలు. దక్షిణ ఆసియా ప్రాంత రాజకీయ విశ్లేషకులు కూడా ఇదే విషయాన్ని గట్టిగా చెప్తూ వచ్చారు. కానీ వాళ్ళ అంచనాలని తల్లకిందులు చేసింది భారత్ !

సరిగా సంవత్సరం క్రితం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ శరణార్థులకు భారత్ ఆశ్రయం ఇవ్వడం ఆ తరువాత ఆఫ్ఘనిస్తాన్ కి గోధుమలని ఇవ్వడం మీద విమర్శలు చేసిన వాళ్ళకి ప్రస్తుతం ఆఫ్ఘన్ తాలిబన్లు మరిన్ని పెట్టుబడులు పెట్టమని భారత్ ని అడగడం చూస్తే వ్యూహం ఏమిటో తెలిసిపోతుంది.

దౌత్య పరంగా చూస్తే చైనా, పాకిస్థాన్ ల మీద భారత్ పై చేయి ఎలా సాధించింది అని అడిగేవాళ్ళకి ఒకే ఒక్క సమాధానం ఇవ్వవచ్చు ! అది పాత చైనా సిల్క్ రూట్ పునరుద్ధరణ ! పాత చైనా సిల్క్ రూట్ ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి మధ్య ఆసియా దేశాలకి వెళుతుంది. సంవత్సరం క్రితం చైనా సిల్క్ రూట్ కోసం తీవ్రంగా ప్రయత్నించి చివరకి తాలిబన్ల నుండి మాట మాత్రంగా ఆమోదం పొందింది ! కానీ అది ఇప్పుడు కార్యరూపం దాల్చడం కష్టం ! ఒకటికి నాలుగు ఉగ్ర గ్రూపుల దాడుల నుండి తమ ఇంజినీర్లని కాపాడుకోవడం చైనాకి చాలా కష్టం. ఇప్పటికే గ్వాదర్ లో తిష్ట వేసిన చైనా సైన్యానికి BLA దాడులని తిప్పికొట్టలేక సతమతమవుతున్న వేళ సిల్క్ రూట్ కోసం రక్షణ ఇవ్వడం తన సైనికులని కావాలని నిప్పుల్లోకి నెట్టడం అవుతుంది.

***************************************************

ఒక సంవత్సర కాలం లోనే భారత్ ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లోని తాలిబన్ల విశ్వాసాన్ని చూరగొన్నది అన్నది అందరినీ ఆశ్చర్యపరిచే విషయం. భారత గూఢచార సంస్థ RAW మరియు భారత విదేశాంగ శాఖ అధికారులు పరస్పర అవగాహనతో మరియు ముందు చూపుతో వ్యవహరించడం వలనే ఇది సాధ్యమయింది!

రెండు మూడు పాయింట్లతో విశ్లేషణ చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాను…

1. ప్రస్తుతం ఆఫ్ఘన్ తాలిబాన్ ప్రభుత్వానికి ముందు ఉన్న సమస్య ఆహార,మందుల సరఫరా ! ఈ రెండింటినీ పూర్తిగా నెరవేరుస్తున్నది భారత్ ! బదులుగా ఎలాంటి ఉపకారాన్ని భారత్ ఆశించట్లేదు ఆఫ్ఘన్ తాలిబన్ల వైపు నుండి.

2. దశాబ్దాలుగా ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో ఏ ప్రభుత్వం ఉన్నా భారత్ ఒకే రీతిలో సహకారం అందిస్తూ వచ్చింది. ఇది అక్కడి ప్రజల్లో విశేషంగా ఆదరణ పొందింది భారత్ పట్ల. ప్రజలు లేకుండా తాలిబన్లు కూడా ఆ దేశాన్ని ఏం చేసుకుంటారు ? కాబట్టి ప్రజలలో భారత్ పట్ల ఉన్న అభిమానంని తాలిబన్లు కూడా అంగీకరించారు పైగా తమ దేశ అంతర్గత విషయాలలో భారత్ జోక్యం చేసుకోవట్లేదు పాకిస్థాన్ లాగ!

3. తాలిబన్ల కి అభివృద్ధి కావాలి అది చైనా వల్ల సాధ్యం ! కానీ చైనాని పూర్తిగా నమ్మకపోవడానికి కారణాలు ఉన్నాయి. చైనా తమ CPEC ప్రాజెక్ట్ ద్వారా పాకిస్థాన్ నుండి సహాయం పొందుతున్నది కాబట్టి పాకిస్థాన్ ని కాదని తమకి మద్దతు ఇవ్వదు చైనా. అదే భారత్ అయితే పాకిస్థాన్ కి వ్యతిరేకంగా తీసుకునే ఎలాంటి చర్యకి అయినా మద్దతు ఇస్తుంది అది ఎలాంటిది అయినా సరే !

4. డ్యూరాండ్ రేఖ విషయంలో తమకి పాకిస్థాన్ తో ఘర్షణ జరిగితే చైనా తటస్థంగా ఉంటుంది తప్పితే తమకి సహాయంగా రాదు అని తాలిబన్లు విశ్వసిస్తున్నారు అదే భారత్ అయితే అండగా ఉంటుంది.

5. తాలిబన్ల కి అభివృద్ధి జరగాలి మరోవైపు పాక్ ఆక్రమణలో ఉన్న తమ భూభాగాలని స్వాధీనం చేసుకోవాలి. భారత్ మద్దతు ఇస్తుంది. అంతర్జాతీయంగా భారత్ కి ఉన్న పలుకుబడి వలన ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ ని స్వాధీనం చేసుకుంటే భారత్ సహకరిస్తుంది.

ఒకవైపు బలూచిస్తాన్ ఇంకో వైపు ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ లని కాపాడుకోవడానికి తమ సర్వ శక్తి యుక్తులని పాక్ సైన్యం ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది కానీ అది అంత తేలిక కాదు. పాక్ సైన్యం ఎలాంటి వ్యూహాలు పన్నుతుందో వాళ్ళతో కలిసి పనిచేసిన తాలిబన్ల కి అనుభవం ఉంది కాబట్టి పాకిస్థాన్ సైన్యానికి సులభంగా విజయం దక్కదు.

పాక్ సైన్యం లో పనిచేస్తున్న కొంతమంది సైనిక జనరల్స్‌కు తాలిబన్ల తో పాటు ISIS – ఖేరాశాన్,అల్ కాయిదా తో పాటు తెహ్రిక్-e- పాకిస్థాన్ తాలిబాన్ లతో సన్నిహిత సంబంధాలు ఉన్నాయి. ఒక వేళ ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ విషయంలో తాలిబన్లు యుద్ధానికి దిగితే పాక్ సైన్యంలో ఈ జనరల్స్ తమసైన్య వ్యూహాలని తాలిబన్ల కి చేరవేస్తారు!

బహుశా ముందు ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ మీద తాలిబన్లు దాడి చేసే సమయంలో మరో వైపు BLA కూడా బలూచిస్తాన్ లో దాడులు ఉధృతం చేయవచ్చు. ఈ సమయాన్ని భారత్ POK ని స్వాధీనం చేసుకోవడానికి ఉపయోగించవచ్చు ఎందుకంటే ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా ప్రావిన్స్ ,POK లు పూర్తిగా వ్యతిరేక దిశలో చాలా దూరంలో ఉన్నాయి కాబట్టి రెండు వైపులా యుద్ధం చేసే శక్తి పాక్ సైన్యానికి లేదు!