అసలు ఏమిటి ఇ-రుపీ… లాభాలేంటి..? లక్ష్యాలేంటి..? ఇదీ క్రిప్టో బాపతేనా..?

**********************************

e-Rupee అనేది డిజిటల్ కరెన్సీ ! మనం నిత్యం వాడే నోట్లకి బదులుగా e-Rupee ని వాడుకోవచ్చు. అంటే భౌతికమయిన కాష్ అవసరం లేకుండా నేరుగా e-Rupee ని వాడుకోవచ్చు. ఒక వ్యక్తి నుండి ఇంకో వ్యక్తికి డబ్బు ఇవ్వాలన్నా లేదా తీసుకోవాలన్నా e-Rupee తో లావాదేవీలు చేసుకోవచ్చు. వ్యాపార సంస్థలతో లావాదేవీలు చేయడానికి కూడా e-Rupee ని వాడవచ్చు. QR కోడ్ ని స్కాన్ చేసి మీ మొబైల్ ద్వారా చెల్లింపులు జరపవచ్చు.

e-వోచర్ అనే కొత్త టెక్నాలజీని కూడా ప్రవేశపెట్టారు. ఒక SMS ద్వారా e-వోచర్ ని అది దేనికైతే ఇచ్చారో దాని కోసం వాడుకోవచ్చు లేదా వాడుకోవాల్సి ఉంటుంది. [SMS string-based digital payment mode].

అర్హులైన నిరుపేదల కోసం మందులు, ఆరోగ్య పరీక్షల కోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం e-వోచర్ ని ఇస్తుంది. అది మందులు కొనుక్కోవడానికి మరియు ఆరోగ్య పరీక్షల కోసమే చెల్లుబాటు అవుతుంది. ఇక నుండి ఆయుష్మాన్ భారత్ ప్రధాన మంత్రి జన్ ఆరోగ్య యోజన పధకం [Ayushman Bharat Pradhan Mantri Jan Arogya Yojana] కింద నేరుగా లబ్దిదారులకే e-వోచర్ లు అందచేస్తారు. వాళ్ళు వీటిని ఉపయోగించుకొని మందులు లేదా పౌష్టిక ఆహారం లేదా పరీక్షల కోసమే వాడుకోవాల్సి ఉంటుంది. దీని వలన రాష్ట్రాలు నిధులని పక్కదారి పట్టించడానికి ఆస్కారం ఉండదు మరియు ఈ పథకం తమదే అని స్టిక్కర్లు వేసుకోవడానికి కుదరదు .

***************************

e-Rupee UPI కి ప్రత్యామ్నాయం ?

మనం UPI ద్వారా చేసే లావాదేవీలు యధాప్రకారంగా చేసుకోవచ్చు. e-Rupee అనేది మనం వాడే నోట్లకి ప్రత్యామ్నాయం అంటే రిజర్వ్ బాంక్ జారీ చేసే నోట్లు లేదా నాణాలు ఎలాంటి విలువలో ఉంటాయో e-Rupee కూడా అదే విలువతో ఉంటుంది కాకపోతే నోట్లకి బదులుగా e-Rupee ని వాడతాము.

UPI ఉండగా e-Rupee ఎందుకు ?

UPI ద్వారా చేసే లావాదేవీలకి ఎలాంటి పూచీ ఉండదు. e-Rupee కి రిజర్వ్ బాంక్ బాధ్యత వహిస్తుంది ఎలాంటి లోపాలు ఉన్నా ! UPI ద్వారా చేసే లావాదేవీలని రిజర్వ్ బ్యాంక్ ట్రాక్ చేయలేదు! కానీ e-Rupee ద్వారా చేసే అన్ని లావాదేవీలు రిజర్వ్ బాంక్ ట్రాక్ చేస్తుంది. అంటే ఎవరి దగ్గర నుండి ఎవరికి ఎంత మొత్తంలో e-Rupee ద్వారా చెల్లింపులు జరిగాయో రికార్డ్ అవుతుంది. కాబట్టి సురక్షితం! CBDC లావాదేవీలు అన్నీ బ్లాక్ చైన్ టెక్నాలజీ ద్వారా నిర్వహిస్తుంది రిజర్వ్ బాంక్ కాబట్టి సురక్షితం మరియు ప్రతి లావాదేవీకి కూడా లెడ్జర్ నిర్వహిస్తుంది బ్లాక్ చైన్ టెక్నాలజీ. PayTm, Phone Pay, Google Pay లాంటివి రిజర్వ్ బాంక్ అనుమతితో పనిచేస్తున్నాయి కానీ ఏదన్నా నేరం జరిగి మనం డబ్బుని కోల్పోతే దానికి రిజర్వ్ బాంక్ బాధ్యత వహించదు.

*****************************

e-Rupee ద్వారా జరిగే లావాదేవీలు నేరుగా రిజర్వ్ బాంక్ ఆధ్వర్యంలో జరుగుతాయి కాబట్టి మన డబ్బు సురక్షితం!

e-Rupee వాడడానికి ఎలాంటి బ్యాంక్ అకౌంటు ఉండాల్సిన అవసరం లేదు ! నేరుగా మొబైల్ నుండి ఆపరేట్ చేసుకోవచ్చు.

e-Rupee మీద బాంక్ వడ్డీ ఇస్తుందా ? e-Rupee కి ఎలాంటి వడ్డీ ఇవ్వదు బాంక్ !

e-Rupee ని మామూలు కరెన్సీతో మార్చుకోవచ్చా ? మార్చుకోవచ్చు.

e-Rupee క్రిప్టో కరెన్సీ లాంటిదేనా ?

e-Rupee అనేది crypto కరెన్సీలు అయిన బిట్ కాయిన్, ఎథరీయం, టెథర్, ఎక్స్ ఆర్ పీ [ Bit Coin,Ethereum, Tether, XRP] లకి ప్రత్యామ్నాయంగా రూపొందించినది సెంట్రల్ బాంక్ ! Yes. Crypto కరెన్సీలలాగానే ఉపయోగపడుతుంది. కానీ మిగతా crypto కరెన్సీలలాగా కాకుండా నేరుగా రిజర్వ్ బాంక్ ఆధ్వర్యంలో నడపబడుతుంది కాబట్టి భద్రతతో పాటు బాధ్యత కూడా రిజర్వ్ బాంక్ వహిస్తుంది. అదే బిట్ కాయిన్ లాంటి crypto కరెన్సీలకి బాధ్యత ఏమీ ఉండదు. అసలు వీటిని ఎవరు ఎక్కడ సృష్టించారో చాలా కాలం వరకు తెలియదు. ఆఫ్కోర్స్ ఒక జపాన్ పౌరుడు అయిన నతొషి నకమోటో [Satoshi Nakamoto] 2008 లో బిట్ కాయిన్ ని మొదటిసారిగా సృష్టించాడని తెలుస్తున్నది. కానీ బిట్ కాయిన్ కరెన్సీకి బాధ్యత ఏ బ్యాంక్ కూడా తీసుకోదు. బిట్ కాయిన్ కంటూ ఒక ప్రత్యేక సెంట్రల్ బాంక్ లేదు.

********************************************

Crypto మైనింగ్ అనేది పెద్ద టాస్క్ ! ఒక crypto కరెన్సీని కొనడానికి వారం నుండి నెల రోజుల వరకు పట్టవచ్చు. హై ఎండ్ GPU [డెస్క్టాప్ pc లలో వాడే గ్రాఫిక్ కార్డ్ ] లని వాడుతూ నెలల తరబడి crypto మైనింగ్ చేస్తేనే కానీ అది కొనడానికి దొరకదు. రిస్క్ ఎక్కువ. బ్లాక్ మనీ, టెర్రర్ గ్రూపులు, స్మగ్లింగ్ చేసేవాళ్ళు. హాకర్స్ ఎక్కువగా crypto మీద ఆధారపడుతున్నారు కాబట్టి ఈ డబ్బు ఎక్కడ నుండి ఎక్కడికి వెళుతుందో ఎలా వెళుతుందో ఎవరికీ తెలియదు. కానీ భారతీయులతో సహా ప్రపంచవ్యాప్తంగా అందరూ కొంటున్నారు, అమ్ముతున్నారు బిట్ కాయిన్ ని.

2018 లో Crypto కరెన్సీని నిషేధిస్తూ ఎలాంటి విధి విధానాలని ఫ్రేమ్ చేయాలో సూచించమంటూ భారత ఆర్ధిక మంత్రిత్వ శాఖ ఒక కమిటీని నియమించింది. ఆ కమిటీ ఇచ్చిన రిపోర్ట్ ప్రకారం crypto కరెన్సీని నిషేధించాలి భారత్ లో… కానీ అప్పట్లో ఆర్ధిక శాఖ ఆ రిపోర్ట్ ని ఆమోదించలేదు. 2019 లో భారత ఆర్ధిక మంత్రిత్వ శాఖ crypto కరెన్సీ వాడకం మీద భారత్ లో నిషేధం విధించింది. అంటే భారతీయ పౌరులు ఎవరూ బిట్ కాయిన్ లాంటి వాటిని కలిగి ఉండడం, అమ్మడం లేదా కొనడం లేదా వాటిని ఇతరులకి ట్రాన్స్ఫర్ చేయడం నేరం కిందకి వస్తుంది మరియు భారీగా జరిమానాతో పాటు గరిష్టంగా 10 ఏళ్ల జైలు శిక్ష కూడా అనుభవించాల్సి వస్తుంది !

అయితే crypto కరెన్సీ నిషేధం మీద అప్పటికే వాటిని కలిగి ఉన్న వాళ్ళు సుప్రీం కోర్టుని ఆశ్రయించారు. మార్చి నెల 2020 లో సుప్రీంకోర్టు crypto కరెన్సీ మీద విధించిన నిషేధం కొట్టివేసింది ! రిస్క్ తీసుకొని తమ డబ్బుని పెట్టుబడిగా పెట్టిన వాళ్ళని అలా వదిలేయండి. ఏదన్నా నష్టం జరిగితే దానికి భారత ప్రభుత్వం బాధ్యత వహించదు కాబట్టి ఆ రిస్క్ ని సదరు స్వంతదార్లే భరిస్తామంటున్నారు కనుక నిషేధం తీసివేయమని సుప్రీం కోర్టు చెప్పింది.

2021 లో ఆర్ధిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ రాజ్యసభలో మాట్లాడుతూ crypto కరెన్సీని నిషేధించలేమని, అలాగే వాటి ప్రకటనల మీద కూడా ఏమీ చేయలేమని, కాబట్టి crypto కరెన్సీని చట్టబద్ధం చేసి దాని ఆదాయం మీద పన్ను విధించాలనే ఆలోచనలో ఉన్నట్లు స్పష్టం చేశారు. 2022-23 బడ్జెట్ లో crypto కరెన్సీ లావాదేవీల మీద 30% పన్ను విధించింది ప్రభుత్వం. Crypto కరెన్సీని కొన్నా, అమ్మినా లేదా ట్రాన్స్ఫర్ చేసినా 30% పన్ను కట్టాలి. అంటే బిట్ కాయిన్ లాంటి crypto కరెన్సీని అమ్మినప్పుడు దాని తాలూకు డబ్బు మీ అకౌంటులోకి ట్రాన్స్ఫర్ అవాలి అంటే 30% టాక్స్ కట్టాలి.

********************************************

రిజర్వ్ బాంక్ ఆఫ్ ఇండియా ప్రధానంగా మూడు విషయాలని దృష్టిలో పెట్టుకొని e-రూపీ ని ప్రవేశపెట్టింది!

1. విదేశాలలో చెల్లింపులు జరిపేటప్పుడు విదేశీ కరెన్సీ ఎక్స్చేంజ్ కోసం వేచి చూసే అవసరం లేకుండా నేరుగా e-రుపీ ద్వారా చెల్లింపులు చేయవచ్చు. అలాగే రిజర్వ్ బాంక్ ద్వారా లావాదేవీలు జరుగుతాయి కాబట్టి ఆయా దేశాల కరెన్సీలోకి ఆటోమాటిక్ గా మార్పు చెంది చెల్లింపులు జరుగుతాయి. దీనివలన ఎక్స్చేంజ్ ధర విషయంలో కానీ మరే ఇతర కారణాల వల్ల కానీ ఆలస్యం జరగదు.

2. ఎంత మొత్తంలో అయినా చెల్లింపులు చేయవచ్చు. UPI ద్వారా గరిష్టంగా లక్ష రూపాయల కంటే లావాదేవీలు జరిపే వీలు లేదు ఒక రోజుకి… కానీ e-రూపీ కి ఆ పరిమితి లేదు.

3. మన దేశంలో కానీ విదేశాలకి పంపే డబ్బు కానీ రియల్ టైమ్ లో ట్రాన్స్ఫర్ అవుతుంది e-రూపీ తో. ఇది ఎగుమతులు, దిగుమతులు జరిపే వారికి చాలా ఉపయోగం.

4. ఫారిన్ ఎక్స్చేంజ్ చేసుకోవడానికి ఉన్న దళారుల దోపిడీని అరికట్టగలుగుతుంది e-రూపీ.

5. దేశవ్యాప్తంగా డిజిటల్ కరెన్సీని వాడుకలోకి తెచ్చి కరెన్సీ నోట్ల చెలామణిని క్రమంగా తగ్గించుకుంటూ వెళుతుంది రిజర్వ్ బాంక్.

6. నకిలీ కరెన్సీ చెలామణిని అరికట్టవచ్చు నోట్ల వాడకం తగ్గించడం వలన. అలాగే నోట్ల ప్రింటింగ్ వాటి నిర్వహణ ఖర్చులు కూడా తగ్గుతాయి క్రమేపీ నోట్ల చెలామణీ తగ్గడం వలన.

7. 2018 నుండి 2 వేల నోట్ల ప్రింటింగ్ ఆపేసింది రిజర్వ్ బాంక్ ! ప్రస్తుతం చెలామణిలో ఉన్న 2 వేల నోట్లు బాంకులలో డిపాజిట్ చేయగానే అవి రిజర్వ్ బాంక్ కి వెళ్ళి మళ్ళీ చెలామణిలోకి రావడం లేదు. 500 ల నోట్లని మాత్రమే ప్రింట్ చేస్తున్నది రిజర్వ్ బాంక్ ఇప్పుడు… అలా అని 2 వేల నోట్లని రద్దు చేసే ఆలోచనలో లేదు ప్రభుత్వం. కేవలం వాటి చెలామణిని తగ్గించడం వలన నల్ల ధనాన్ని అదుపులో ఉంచవచ్చు.

పైలట్ ప్రాజెక్ట్ గా మొదలు పెట్టిన e-rupee ని ప్రస్తుతం కొద్ది బాంకులకి మాత్రమే అనుమతి ఇచ్చింది రిజర్వ్ బాంక్. State Bank of India (SBI), ICICI Bank, HDFC Bank, Punjab National Bank (PNB), Axis Bank and Bank of Baroda లు e-రూపీ కూపన్లు జారీ చేస్తాయి మరియు స్వీకరిస్తాయి.

Canara Bank, IndusInd Bank, Indian Bank, Kotak Mahindra Bank and Union Bank of India లు కేవలం e-రూపీ కూపన్లు జారీ చేస్తాయి కానీ వీటిని తిరిగి స్వీకరించి డబ్బులు ఇవ్వవు. రాబోయే రోజుల్లో ఫిర్యాదులు, సూచనలని పరిగణనలోకి తీసుకొని అన్ని బాంకులకి అనుమతి ఇస్తుంది రిజర్వ్ బాంక్…