ఎవరి పదవి ఊడబీకాలన్నా… ఏదో ఓ కేసులో అరెస్టు చేస్తే సరి ఇక..!!

.

[ చేబర్తి శశిధర్ ]….. అరెస్టు కాగానే ప్రధాని అయినా, మంత్రులయినా, ముఖ్యమంత్రి అయినా తొలగించే బిల్లు – రాజ్యాంగంపై దాడి…

ప్రజాస్వామ్యంలో, ప్రజల ఓట్లతో వచ్చిన ప్రధాని లేదా ముఖ్యమంత్రిని పోలీస్ అరెస్టు చేస్తే చాలు, పదవి కోల్పోవాలా..? అదే ఈ బిల్లు చెబుతోంది. ఇది రాజ్యాంగంపై నేరుగా దాడి చేయడం తప్ప మరొకటి కాదు…

మన రాజ్యాంగం పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యాన్ని నిర్ధారించింది (ఆర్టికల్స్ 74– 75, 163– 164). పాలన ఎవరు చేయాలో నిర్ణయించేది ప్రజల ప్రతినిధులు, పోలీసు లేదా దర్యాప్తు సంస్థలు కావు…

అరెస్టు దశలోనే పదవి తొలగించడం అనేది “నేరం నిరూపితం అయ్యేవరకు ప్రతి ఒక్కరూ నిర్దోషులే” అనే మన న్యాయవ్యవస్థ బేసిక్ సూత్రాన్ని ధ్వంసం చేస్తుంది. అరెస్టులు రాజకీయంగా ప్రేరేపించబడవచ్చు… ఇలాంటి చట్టం వస్తే, ప్రజాస్వామ్యం దర్యాప్తు సంస్థల చేతిలో బందీ అవుతుంది…

ఎవరినైనా తొలగించాలంటే, ఇక జస్ట్, ఒక కేసులో ఇరికించి అరెస్టు చేస్తే చాలా..? నేరం నిరూపించబడితేనే కదా దోషి… అరెస్టు అయినంతమాత్రాన దోషిగా ముద్రవేసి, పదవి నుంచి తొలగిస్తే ఎలా..? ఇదీ కీలక ప్రశ్న…

ఇది సమిష్టి బాధ్యత (Collective responsibility) అనే సూత్రాన్ని కూడా బలహీనపరుస్తుంది. మంత్రివర్గం ఎప్పటికీ శాసనసభకు మాత్రమే బాధ్యత వహిస్తుంది, పోలీస్‌కు కాదు. అలాగే ఇది ఫెడరలిజం (సంఘీయ విధానం)ని దెబ్బతీస్తుంది, ఎందుకంటే ముఖ్యమంత్రులు తమ రాష్ట్ర అసెంబ్లీలకు మాత్రమే సమాధానపరులు…

డాక్టర్ బి.ఆర్. అంబేడ్కర్ తరచూ చెప్పిన రాజ్యాంగ నైతికత అంటే ఆత్మను గౌరవించడం… ఆ ఆత్మ ఏమిటంటే: ప్రజల ప్రతినిధుల ద్వారా పాలన జరగాలి… కానీ ఈ బిల్లు అధికారాన్ని ఎన్నిక కాని సంస్థలకు అప్పగిస్తుంది…

కాబట్టి, ఇది ప్రజాస్వామ్యాన్ని బలహీనపరుస్తుంది, రాజ్యాంగాన్ని అవమానిస్తుంది, స్వతంత్రతను చెరిపేస్తుంది.

⸻

ఫార్మల్ లీగల్ నోట్ (న్యాయపర విశ్లేషణ)

ప్రధాని/ముఖ్యమంత్రిని అరెస్టు చేసిన వెంటనే పదవి నుంచి తొలగించే బిల్లు – రాజ్యాంగ విరుద్ధత
1. ప్రజాస్వామ్య సూత్రం – రాజ్యాంగం పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యాన్ని నిర్ధారించింది. ప్రధాని, ముఖ్యమంత్రులు శాసనసభల విశ్వాసం మీద ఉంటారు (ఆర్టికల్స్ 74–75, 163–164). అరెస్టుతోనే తొలగించడం శాసనసభ అధికారాన్ని కాజేస్తుంది.

2. న్యాయపరమైన విధానం & నిర్దోషిత్వం – ఆర్టికల్ 21 ప్రకారం, నేరం నిరూపితం అయ్యేవరకు ప్రతి ఒక్కరూ నిర్దోషులే. అరెస్టు లేదా అభియోగాల దశలోనే పదవి తొలగించడం రాజకీయ దుర్వినియోగానికి మార్గం వేస్తుంది.

3. సమిష్టి బాధ్యత – ఆర్టికల్స్ 75 (3), 164 (2) ప్రకారం మంత్రివర్గం శాసనసభకు బాధ్యత వహిస్తుంది. పోలీస్ లేదా కోర్టులు విచారణ దశలో జోక్యం చేసుకోవడం ఈ సూత్రాన్ని అతిక్రమిస్తుంది.

4. రాజ్యాంగ నైతికత – డాక్టర్ అంబేడ్కర్ చెప్పినట్లుగా, రాజ్యాంగ నైతికత అనేది ప్రతినిధుల ప్రజాస్వామ్యాన్ని గౌరవించడం. ఈ బిల్లు ఆ అధికారాన్ని ఎన్నిక కాని సంస్థలకు అప్పగిస్తుంది.

5. ఫెడరలిజం – ముఖ్యమంత్రులు తమ రాష్ట్ర అసెంబ్లీలకు మాత్రమే సమాధానపరులు. కేంద్రం ఇలాంటి చట్టం చేస్తే రాష్ట్రాల స్వతంత్రత (ఆర్టికల్స్ 245–246, 356) దెబ్బతింటుంది.

ముగింపు: ఈ బిల్లు ప్రజాస్వామ్యాన్ని కించపరుస్తుంది, నిర్దోషిత్వాన్ని ఉల్లంఘిస్తుంది, సమిష్టి బాధ్యతను బలహీనపరుస్తుంది, రాష్ట్రాల స్వతంత్రతను తగ్గిస్తుంది. కాబట్టి ఇది రాజ్యాంగ విరుద్ధం….